علاقمند رونمایی از نویسندگان جدید هستم !

نمایش بیماری خانواده میم که اقتباسی از اثر نویسنده معاصر ایتالیایی فائوستو پاراویدینو است این روزها در مجموعه تئاتر شهر در حال اجرا است. با سروش طاهری درباره فضای نمایش و شیوه اقتباس و همزیستی تراژدی و کمدی در کارش گفت وگویی انجام داده ایم که می خوانید:

از دهه های دور مخاطب ایرانی همیشه از فیل مها ، رمان ها و سبک های نمایشی ایتالیایی نظیر کمدی دلارته در قالب های مختلف استقبال کرده ،آیا دلیل این رویکرد در اشتراکات فرهنگی بین دوکشور است؟

نوع کمدی که در آثار ایتالیایی وجود دارد مثل کمدی دلارته ، در تئاتر سنتی ایرانی هم بسیار دیده می شود. این قضیه برای مردم ایران یک  اشتراک در حافظه تاریخی را شکل داده است . تئاتر کمدی ایتالیای و ایرانی  کما و بیش از قواعد مشترکی پیروی می کنند . قواعدی مثل کمدی تکرار و کمدی کلام و غیره که با ذائقه مخاطب ایرانی جور است.  نمایش نامه بیماری خانواده میم برای من این جذابیتی داشت که توامان فضای کمدی و فضای تراژیک را درونش دارد. این دو عنصر پل ارتباطی با مخاطب است.

نکته حائز اهمیت نمایش جایگاه موثر تراژدی در ساختار دراماتیک اثر است؟

این کار یک تراژدی مدرن است و به عدم ارتباط آدم ها و نسل ها می پردازد . این حرف ، حرف روز جامعه است و سال ها است که جامعه شناسان درباره اش حرف می زنند . تماشاگری که برای دیدن نمایش به سالن می آید چون این مسائل را لمس کرده با داستان و فضای نمایش ارتباط برقرار می کند و در عین حال لذت دیدن کار کمیک را هم به دست می آورد.

نکته مهم در نمایش هایی که تراژدی و کمدی در ساختارشان وجود دارد حفظ هارمونی و ریتم نمایش است. برای این مسئله در کارگردانی اثر چه کارهایی انجام دادید؟

ایجاد این هارمونی کار بسیار دشواری است . در نیمه اول نمایش با یک فضای کمدی پیش رفتیم و  نیمه دوم فضا تغییر می کند و تراژیک می شود . این تغییر رویه در جنس بازی بازیگران هم شکل می گیرد. در ده دقیقه ابتدایی نمایش که به معرفی شخصیت ها اختصاص دارد مخاطب بتدریج نوع روابط و جنس آدم ها را می فهمد و با نمایش همراه می شود. ایجاد ارتباط بین کمدی و تراژدی برای من و بازیگران یک چالش جدی بود و خوشحالم که به سلامت توانستیم این کار را انجام بدهیم.

فائوستو پاراویدینو نام کمتر شناخته ای شده ای در ایران است. چگونه با اثر این نویسنده آشنا شدید؟  

این اولین رونمایی از آثار این نویسنده در ایران است و تا به حال حتی اثری از او در ایران به چاپ نرسیده است . نیایش بهمنیه این نمایش نامه را به طور اختصاصی برای گروه ما به فارسی ترجمه کرده است و در جستجویی که از این نویسنده داشتم به منابع زیادی برخورد نکردم و متوجه شدم که به تازگی این نمایش نامه را نوشته است. تجربه نمایش های قبلی من نشان می دهد که علاقمند به رونمایی از آثار نویسندگان جدید هستم. من برای اولین بار متن بلافیگورای یاسیمین رضا را برای اجرا در ایران انتخاب کردم. نمایش نامه خانه پاکیزه سارا رول را نیز برای اولین بار در ایران روی صحنه بردم .

همزمان با اجرای شما از متن بیماری خانواده میم نمایشنامه خوانی نیز از این اثر در حال برگزاری است. آیا از این قضیه اطلاع داشتید؟

مترجم نمایش نامه مدتی قبل با من تماس گرفت و گفت که اگر امکان داشته باشد اجازه نمایش نامه خوانی از این کار را به گروهی بدهیم که قرار است این کار را اواخر آبان ماه نمایش نامه خوانی کنند و من هم گفتم که اگر بعد از اجرای نمایش من باشد ایرادی ندارد . منتهی  با تعویق اجرای یک هفته ای  من در تئاتر شهر این دو اجرا با هم همزمان شدند .

چه عواملی باعث می شود که عدم ارتباط بین آدم ها مثل عدم ارتباط بین شخصیت های نمایش شما پر رنگ تر بشود؟

 علت اصلی بروز چنین مسئله ای جهان مدرنتیته است . جهانی که همه چیز را ماشینی کرده است . جهانی که شما را از ارتباطات نزدیک منفک کرده و به سمت فضای مجازی رهنمون ساخته است. فضای مجازی که اساسا هرگز مجازی نیست و اتفاقا امروز فضایی حقیقی است ، باعث می شود شما خودتان را در فضای مجازی کامل نشان دهید و ارتباطات جدیدی در این فضا به وجود می آیند.

در جهان امروز همه مردم به کندوکاو و جستجو در گوشی های تلفن همراهشان سرگرم هستند. اخبار و یا سایر مسائل را از آنجا رصد می کنند .ببینید خود من هم  مدتی است برای معرفی نمایش هایم دیگر تراکت های تبلیغاتی منتشر نمی کنم و تبلیغات را در فضای مجازی انجام می دهم . با این شیوه  کاغذ و درختانی  بابت تولید کاغذ از بین نمی رود و هزینه ها کمتر می شود. جهان مجازی باعث بروز چنین تغییراتی شده است .

داستان نمایش من مربوط به سه دهه قبل است که موبایل تازه در دنیا متداول شده بود و تلفن به عنوان یک عامل ارتباطی مطرح بود و این در نمایش مورد تاکید قرار می گیرد. الان همه شئونات بشری تحت تاثیر مدرنیته و فضای مجازی است و نمی شود منکر این تاثیر شد . من در نمایشم تلاش کردم نشان بدهم که جهان مدرنیته چگونه باعث شده آدم ها بدون عشق و رابطه های عاطفی به حال خودشان رها شوند و چطور بابت این قضیه آدم ها به یکدیگر آسیب وارد می کنند.

شما جزو بازیگران  پر کار سال اخیر تئاتر هستید . به چه دلیل در این نمایش بازی نکردید؟

چون برای آماده سازی این نمایش وقت کمی در اختیار داشتم و نمی توانستم انرژی ام در دو بخش بازی و کارگردانی تقسیم کنم . حدود نهم مهر ماه از سوی تئاتر شهر با من تماس گرفته شد که می توانم نمایش را روی صحنه ببرم و در این یک ماه با کار سختی روبه رو بودم که خوشبختانه با همکاری گروه و حضور تعدادی بازیگر خوب و درجه یک اجرای نمایش در موعدد مقرر میسر شد.

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی (ایران تئاتر )