جستجوی زبان مشترک میان هنرمندان و مدیران

این برنامه در قالب سلسله نشست‌های کانون کارگردانان خانه تئاتر برگزار شد و در آن دکتر محمود عزیزی استاد دانشگاه تهران، بازیگر و مدیر اسبق اداره تئاتر به همراه دکتر مجید سرسنگی استاد دانشگاه دانشگاه و معاون فرهنگی دانشگاه تهران و مدیر سابق تماشاخانه ایرانشهر و خانه هنرمندان و همچنین هوشنگ توکلی استاد دانشگاه، کارگردان ، بازیگر و مدیر سابق اداره تئاتر برگزار شد.

در ابتدای جلسه مسعود دلخواه، رئیس هیئت‌مدیره کانون کارگردانان تئاتر با  سخنان خود را تبیین تفاوت‌های ساختاری سازمان تئاتر  با اداره کل هنرهای نمایشی  و بیان سوالی در مورد تعریف سازمان تئاتر  از کارشناسان آغاز کرد .

هنرمند یا کارگر فصلی

محمود عزیزی در بحث تعریف از سازمان تئاتر گفت: پیش از پاسخ به این سوال ، دو پرسش را مطرح می‌کنم نخست مرکز هنرهای نمایشی برای چه ایجاد شده و دوم مشابهش کجا وجود دارد؟ ما قبل از اینکه به موضوع سازمان تئاتر بپردازیم باید جایگاه هنر در کشور را بررسی کنیم.

وی با اشاره به اهمیت تعریف جایگاه حقوقی تئاتر در ایران اضافه کرد: این اتفاق که مرکزی بتواند شرایطی را به وجود آورد که هنرمندان تئاتر در چند دهه آینده در خود جای دهد و حمایت کند امر مبارکی است اما تا کنون چنین پتانسیلی وجود نداشته.

عزیزی با اشاره به  تثبیت جایگاه هنرهای نمایشی گفت: در گذشته ما به دنبال تعریف جایگاه بودیم آن هم در حالی که تمام هنرمندان اداره تئاتر ستاره دار شده بودند و ما نمی توانستیم همه را حمایت کنیم به همین دلیل تصمیم گرفتیم جایگاه هنرهای نمایشی را مشخص کنیم.

همچنین عزیزی در ادامه با اشاره به ناکارآمدی  وزارت کار برای تعریف بخشی به تئاتر به عنوان شغل اضافه کرد: ما پیش از پرداختن به سازمان تئاتر باید به تامین شغلی خود بپردازیم، آیا چنین چیزی وجود دارد؟ وی افزود: باید سازمانی هنری تشکیل شود که همه‌ی هنرهای تئاتر، تجسمی و موسیقی در دل آن جای گیرد تا بتواند به هنرمندان در چارچوب قانونی که وضع خواهد شد، نه به‌عنوان کارگران فصلی و بلکه با هدف تأمین جایگاه مشخص شغلی کمک نماید.

سازمان تئاتر؛ قدرت بیشتر

سرسنگی با اشاره به سازمان سینمایی به عنوان نمونه موجود برای به وجود آوردن تصوری از آنچه که قرار است تشکیل شود گفت: تشکیل سازمان موجب می شود تا بودجه و اختیارات بیشتری به وجود بیاید اما به نظر من اینها مسئله تئاتر نیست و جواب نخواهد داد.

همچنین توکلی که پیش از این مدیر اداره تئاتر بوده است گفت: چنین سازمانی از این حیث که بالاترین مرجع تصمیم گیری است و با رئیس جمهور در تعامل است می تواند قدرت اجرایی بالایی به جامعه تئاتری بدهد.

 عزیزی نیز بر لزوم پذیرش دولت نسبت به‌جایگاه حقوقی هنرمندان تأکید کرد و افزود: اگر شغل ما در چارچوب قانون تعریف شود ما نیازی به سازمان نداریم. یافتن جایگاه حقوقی به لحاظ مدارج دولتی اشتباه است ما باید جایگاهمان را به‌عنوان شهروندان فعال و حرفه‌مان را به‌عنوان یک شغل به اثبات برسانیم. اگر شغل ما دیده شود، ما نیازی به سازمان نخواهیم داشت. وقتی دولت بپذیرد که ما به‌عنوان کارگران فصلی در چرخش اقتصادی نقش داریم باید هزینه‌ی آن را نیز بپردازد. در این صورت با تغییر وزیر و وکیل جایگاه ما متزلزل نخواهد شد.

سپس توکلی اشاره ای به روند تشکیل ادراه تئاتر پرداخت و گفت: تئاتر پس از انقلاب به سمت بی‌نظمی حرکت کرد و تداوم یافت. دهه‌ی شصت تاریک‌ترین دهه‌ی تئاتر بود تا اینکه دکتر منتظری روی کارآمد اما وی هم اجازه‌ی ایجاد سازمان تئاتر را نیافت. آنچه واضح است در چارچوب یک نظام تجربی نمی‌توان یک سازمان تئاتر را تشکیل داد

خراب کردن دیوار بی اعتمادی

در ادامه مجید سرسنگی با اشاره به ضعف مدیریتی که موجب ایجاد آسیب بر پیکره تئاتر می شود گفت: متأسفانه اغلب مدیران تئاتری ما دانش مدیریتی ندارند. کتاب، مقاله و یا پژوهش علمی در خصوص مدیریت تئاتر وجود ندارد و از طرفی نیز از تجربیات جهانی نیز استفاده نمی‌شود. 

وی همچنین عدم همسویی جامعه‌ی تئاتر را ضعف دیگر تئاتر دانست و افزود: زبان مشترک بین هنرمندان و مدیران تئاتر وجود ندارد. اگر دیوار بی‌اعتمادی بین هنرمندان و مدیران از بین نرود ما طرح و چشم‌اندازی برای آینده نخواهیم داشت.

مدیر سابق خانه هنرمندان افزود: قبل از هر اقدامی باید یک طرح واقع بینانِ برای تئاتر تدوین شود و سپس به کوچک و یا بزرگ کردن ساختار آن پرداخت. تا زمانی که طرح مشخصی وجود نداشته باشد هیچ تغییر مثبتی در تئاتر ایجاد نخواهد شد.

این استاد دانشگاه همچنین راه استفاده از ظرفیت‌های اداره کل هنرهای نمایشی را استفاده از ظرفیت‌های قانونی، سیاست‌گذاری به‌جای برنامه محوری و توجه به تئاتر شهرستان‎‌ عنوان کرد.

ایرج راد به عنوان رئیس هیت مدیره خانه تئاتر سخنانی در مورد نحوه‌ی تدوین آیین‌نامه‌های امنیت شغلی ایراد کرد و گفت: در این آیین نامه تمامی موارد مربوط به نظام صنفی هنرمندان تعریف شده و مواردی از قبیل حقوق ایام بیکاری هنرمندان و بازنشستگی تبیین شده است. او اضافه کرد: تمام این مباحث زمانی معنا دار خواهد بود که از نظر قانونی هنر به رسمیت شناخته شود و هنرمند امنیت شغلی داشته باشد.