تلاش برای ارائه مفاهیم دینی جهان شمول

حمید حرا کارگردان با سابقه  نمایش های دینی که بیش از دو دهه است که در این حوزه فعالیت می کند تلاش می کند با اجرای نمایش بزرگ و فاخر تا اشکستان و با بهره گیری از تکنیک های مختلف نمایشی اثری وزین ودرشان مقام حضرت فاطمه زهرا در معرض دید علاقمندان تئاتر قرار بدهد. نمایش تا اشکستان  در سالن اصلی تئاتر شهر روی صحنه می رود. با حمید حرا در باره  اجرای نمایش ومختصات و رویکردهای دینی اثرش گفت وگویی انجام داده ایم.

در دورانی زندگی می کنیم که مدرنیته وتکنولوژی بر تمام زندگی مان سایه انداخته و این رویکرد باعث دور شدن روح معنوی و دینی از آدم ها شده است. اجرای نمایش هایی نظیر تا اشکستان که درون مایه دینی و معنوی قوی دارند چقدر می تواند روح معنوی جامعه را بیدار کند؟

قصد داریم در اجراهایمان مفاهیم دینی را برای مخاطب ارائه کنیم .نمایش تا اشکستان چهارمین نمایشی است که با موضوع فاطمیه با همراهی گروه هنری سایه به روی صحنه می‌رود . همواره در تولید آثار تلاش کردیم از منظری متفاوت به مباحث دینی نگاه کنیم.تمام تلاشمان در نمایش هایمان ارائه حرف های مهم و اساسی دینی است.ما برای ارائه این حرف ها مدیوم تئاتر را انتخاب کرده ایم . هیچگاه قصد رقابت با سایر نمایش ها که اقتباس از متن های خارجی است نداشته ایم . برای گفتن مفاهیم دینی به مدیایی کاملا جذاب و امروزی تر نیاز داریم . در عصری که اینترنت و شبکه های مجازی به شدت توسعه پیدا کرده اند و حوصله مردم برای شنیدن و خواندن مفاهیم دینی کم شده است ، استفاده از سینما وفیلمسازی و اجرای تئاتر از راهکاری موثر در اتصال دوباره این پیوند بین مردم ومفاهیم دینی است.تلاش کردیم قصه ها و روایت های جذابی برای مخاطب پیدا کنیم و با استفاده از حرکت و فرم در جهت انتقال بهتر مفهوم بهره ببریم .

گروه شما بیست و پنج سال است فعالیت می کند و همواره تازگی را در روایت و ساختار حفظ کرده ...

بله از سال 75 نمایش روی صحنه می بریم و در این سه دهه همیشه فعال بوده ایم . البته هیچ وقت زاویه ای با اجرای نمایش خاصی در طول سالیان متمادی ندارم . دوست دارم در هر اجرایم رویکرد جیدیدی را تجربه کنم. سال 79 نمایشن نامه بیرق ماندگار را نوشتم و در تالار مولوی اجرایش کردم . در سالن حوزه هنری هم نمایش بغضی که ماند را روی صحنه بردم . نمایش آن سوی پنجره تجربه دیگر کاریم بود که در تماشاخانه سنگلج اجرا شد .در طی این سال ها  در حوزه تئاتر دینی – تاریخی فعالیت داشته ایم. البته به واسطه همزمانی ایام فاطمیه با ایام نوروز و برگزاری جشنواره تئاتر فحر و شروع کرونا در هفت – هشت اخیر در این دوران نمایشی با این مضمون روی صحنه نبرده بودیم.

 یکی از راههای اعتلای نمایش های دینی بحث خلق نمایش نامه های خوب و حرفه ای است چقدر به این مسئله اعتقاد دارید؟

گروه هنری سایه همواره تلاش کرده است در تعامل با نویسندگان حرفه‌ای و پیش روی قرار دادن نگاه پژوهشی در تولید آثار نمایشی، تنوع تولیدات را با رویداد‌ها و مناسبت‌های مذهبی به شکل مستمر مدنظر قرار دهند.

در نمایش تا اشکستان به نوعی منش و سیره پیامبر بعد از مبعوث شدن شان روایت می شود ...

در این نمایش دوران  ۲۰ سال بعد از بعثت حضرت محمد مصطفی (ص) تا آستانه رحلت شان به عنوان مهم‌ترین مساله این اثر نمایشی در قالب روایت مدنظر قرارگرفته است. در این اجرا رخدادهای روز‌ها و هفته‌های پایانی زندگی پیامبر  و اتفاقات پس از رحلت حضرت رسول (ص)  با رویداد‌هایی که در این صومعه به وقوع می‌پیوندند مطرح شده است. تلاش کردیم تا انصاف و عدل را در روایات نیز به مخاطب نشان بدهیم . در این نمایش قصد نداریم خیلی با نگاهی کلیشه ای  و یک سویه مرسوم و متداول به مفاهیم مدنظر به‌ ویژه تاریخ صدر اسلام نگاه کنیم.

آیا نمایش تا اشکستان به لحاظ اجرایی یک نمایش فرم گرا است؟

برای این اجرا سه ماه زمان صرف تمرینات شد ودر حدود 30 بازیگر در نمایش تا اشکستان حضور دارند و بیش از دو برابر از این میزان در پشت صحنه کار هماهنگی و ارائه این اثر نمایشی به بهترین شکل به مخاطب را برعهده دارند. درکار ما طراحی حرکت به سرپرستی علی اولیایی نژاد است و بسیار در این عرصه تلاش شان را انجام داده اند و در دوران تمرینات سه ماهه تمرینات به صورت پیوسته ای با تیم بازیگری فرم کار کردند . البته تا اشکستان نمایش روایی و قصه داری است و قصه ای مبتنی بر مستندات و واقعیت های تاریخی در درام روایت می شود و تلاش کردیم در بحث کارگردانی خیلی بر دیالوگ ها متمرکز نباشیم و حرکت و روایت در نمایش جایگاه ویژه ای دارد.

معمولا درام اثر نمایشی در تقابل بین قهرمان و ضد قهرمام شکل می گیرد. آیا در تا اشکستان پدر یوحنا در هیبت یک قهرمان روایت می شود؟

می شود پدر یوحنا را قهرمان قصه دانست . زیرا شاهد تحولات و روایت هایی هستیم که پدر یوحنا و فرزند خوانده اش اسعد بیانشان می کنند و این اصلی ترین روایت قصه ما است.

چقدر در نمایش تا اشکستان ارائه هم سویی مسیحیت و اسلام برایتان مهم بود؟

درنمایش از زاویه‌ای دیگر یعنی مسیحیت به حوادث تاریخ صدر اسلام توجه شده است. محور اصلی این داستان در صومعه‌ای بیرون شهرمدینه اتفاق می‌افتد که در آن افراد با عقاید و نگرش‌های مسیحی آن‌هم در زمانی‌که شاهد اوج شکوفایی نجرانیان، تسلط امپراتوری روم و تقویت بن‌مایه‌های مسیحیت در جهان بودیم روزگار خود را سپری می‌کردند. تلاش کردیم واقعه کوچه بنی هاشم بعد از رحلت پیامبر را از نگاه برون ریزی بدون وجود نگاهی کاملا شیعی نشان بدهیم و زاویه نگاه مان از جانب یک کاراکتر مسیحی منصف و خدا جو و حقیقت طلب باشد و این رویکرد نگاه مان را کاملا جهان شمول می کند. هیچگاه به روایت های یک سوگرایانه در تئاتر اعتقاد ندارم . همچنین قصد داریم در تجربیات بعدی برای اجرای نمایش تا اشکستان این اثر نمایشی را با زبان‌های دیگر، چون عربی و انگلیسی برای مخاطبانی غیرفارسی‌زبان در کشور و خارج کشورمان به صحنه ببریم.

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی