گفت‌وگو با علی برجی، کارگردان نمایش «روز دهم»
امیدوارم تئاتر همیشه ساحل آرامشی داشته باشد
علی برجی، کارگردان نمایش «روز دهم» که در بخش جایزه بزرگ صحنه‌ای جشنواره تئاتر فجر حضور دارد، آرزومند است که هنرمندان تئاتر همیشه در ساحل آرامش به سر ببرند و کار کنند.
علی برجی، بازیگر، نویسنده و کارگردان تئاتر است که فعالیت بی‌شمار او در حوزه تئاتر دینی و دفاع مقدس باعث شده است تا او را به‌عنوان یکی از هنرمندان شناخته‌شده در این حوزه بشناسند.
«جهشه»، «6410»، «نامه آخر»، «آسمان برای تو می‌بارد» از نمایش‌های نام آشنایی است که علی برجی در عرصه دفاع مقدس روی صحنه برده است.
نمایش «روز دهم» به نویسندگی اصغر گروسی و کارگردانی این هنرمند روز گذشته یکشنبه دوم بهمن‌ماه در بخش جایزه بزرگ صحنه‌ای چهلویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت.
این اجرا بهانه‌ای شد تا با او به گفت‌وگویی بپردازیم که در ادامه می‌خوانید.
پیش از هر چیز از داستانی که نمایش «روز دهم» به روایت آن می‌پردازد، برای‌مان بگویید؟
غلامحسین تعزیه‌خوانی است که به همراه عروسش در خانه‌ای قدیمی زندگی می‌کند. قاسم پسر حاج غلامحسین چهار سال است به جنگ رفته و از او خبری نیست. تمامی محل اعتقاد دارند؛ پسر غلامحسین شهید شده است اما او و عروسش این موضوع را نمی‌پذیرند. از طرف دیگر سیروس، پسر برادر حاج غلامحسین که از سال‌ها قبل خاطرخواه مهتاب عروس خانواده بوده است، بعد از گذشت چهار سال تصمیم می‌گیرد تا به خواستگاری مهتاب بیاید. این بخش اصلی و زمینه‌ای است که روایت داستان در آن شکل می‌گیرد و ادامه پیدا می‌کند.
مخاطبان شما را بیشتر به‌عنوان کارگردانی که در حوزه دفاع مقدس و تئاتر مذهبی فعالیت دارد، می‌شناسند. شما در تجربه اخیرتان به سراغ متنی با تلفیق هردو حوزه رفته‌اید، دلایلی که باعث انتخاب این اثر برای اجرا شده است، چیست؟
بله من سالیان سال است که در عرصه دفاع مقدس به فعالیت پرداخته و نمایش‌هایی چون «جهشه»، «نامه آخر» و «آسمان برای تو می‌بارد» را با این مضمون روی صحنه برده‌ام و در حوزه تئاتر مذهبی نیز به‌عنوان بازیگر و کارگردان فعالیت داشته‌ام.
مهم‌ترین دلیل و ویژگی اصلی که باعث شد تا نمایشنامه «روز دهم» را برای اجرا انتخاب کنم، همین تلفیق نمایش آیینی و دفاع مقدس در نمایش «روز دهم» است.
انتظار یعقوب‌وار غلامحسین و مهتاب برای بازگشت قاسم به همراه کنش و واکنش بین شخصیت‌های این نمایشنامه در کنار قلم شیوای اصغر گروسی از دیگر عوامل انتخاب این اثر برای حضور در بخش جایزه بزرگ صحنه‌ای چهلویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بود.
برای پرداخت بهتر به فضاهای متنوعی که نمایش به مخاطب ارائه می‌دهد، نور و موسیقی سهم بسزایی دارند؛ از دیگر موارد تاثیرگذار در این زمینه بگویید؟
از طراحی صحنه و لباس کار تا چه میزان در ارائه محتوای طراحی صحنه این نمایش کاملاً رئالیستی است اما در طول اجرای نمایش گریزی به صحنه نمایش‌های آیینی سنتی می‌زنیم. تمام تلاش‌مان این بوده است که با کمک طراحی نور و لباس که در طول نمایش از شکلی به شکل دیگر درمی‌آید و موسیقی‌هایی که استفاده می‌شود به فضاهای متنوع کار نیز بپردازیم و این ترکیب را به‌صورت موازی و باهم پیش ببریم.
مخاطب در قسمت ابتدایی نمایش با صحنه‌ای روبه‌رو می‌شود که در نمایشنامه وجود ندارد و حذف آن ضربه‌ای به محتوای اصلی اثر نمی‌زند، از دلیل وجود این صحنه برای‌مان بگویید؟
شروع و آغاز نمایش برای من اهمیت زیادی دارد. من به این موضوع معتقد هستم که آغاز جذاب و پرهیجان یک کار می‌تواند مخاطب را تا انتهای کار با آن همراه کند. به همین دلیل نیز در اجرای اثر برای پیشبرد بُعد اجرایی آن 2 صحنه به آن اضافه کردم.
بخش اول برای پرداخت بیشتر به تضادهای افراد جامعه به کار اضافه شده است تا نشان دهد انسان‌ها با وجود تمام تفاوت‌ها و تضادهایی که شاید در سلایق و عقاید با یکدیگر داشته باشند، می‌توانند با خوشی با هم زندگی کنند.
شما در انتخاب بازیگران نیز از پیشکسوتان تعزیه در کار استفاده کرده‌اید، این انتخاب بازیگران برچه اساسی بوده است؟
من برای انتخاب بازیگر کار بیشتر به دنبال افرادی بودم که هم تجربه بازی روی صحنه داشته باشد و هم با تعزیه‌خوانی آشنا باشند به همین دلیل در ترکیب بازیگران کار از بازیگرانی که در هر دو بخش تجربه داشته باشند، دعوت کردم.
اجرای نوبت دوم نمایش شما با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همراه بود، اگر می‌خواستید به عنوان هنرمندی که سال‌ها در عرصه تئاتر فعال است، مطالبه‌ای از وزیر فرهنگ داشته باشید، به کدام بخش از معضلات جامعه تئاتر می‌پردازید؟
اگر بحث مطالبه و درخواست در زمینه معضلات جامعه هنری باز شود، گفت‌وگو به درازا خواهد کشید. واقعیت این است که درخواست دارم تا ساحل آرامشی برای ما ایجاد شود تا اینقدر اسیر ممیزی‌ها نباشیم. بسیاری از هنرمندان عرصه تئاتر پا به سن گذاشته‌اند و بسته به شرایطی که دارند، پیشنهاد حضور در آثار کمی به آن‌ها داده می‌شود، قطعا این عزیزان بیش از پیش نیاز به حمایت کاری و مالی دارند. تئاتر هنر مظلومی است و متاسفانه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد در حالیکه این هنر هنری والا و فرهنگ‌ساز است. امیدوارم که تمامی مدیران و مسئولان حوزه هنر و فرهنگ صدای ما را بشنوند تا شاهد حمایت بیش از پیش از تئاتر باشیم.
امسال هنرمندان تئاتر شهرستان‌ها سهم بسیار زیادی در چهلویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر دارند، این اتفاق را به عنوان بخش مثبت یا منفی جشنواره ارزیابی می‌کنید؟
قطعا حضور هنرمندان از استان‌ها و شهرستان‌های کشور اتفاق مثبت چهلویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است.
ما شاهد حضور جوانانی هستیم که آثار خوبی از مناطق مختلف کشور برای حضور در این رویداد هنری آماده کرده‌اند. آثاری که قطعا استعدادهای فوق العاده‌ای را به تئاتر کشور معرفی خواهد کرد.
حضور این جوانان در چهلویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر چقدر در تبادل فرهنگی بین هنرمندان و آثار آن‌ها موثر باشد؟
به جز بخش احیای بیست‌و‌هفتمین جشنواره تئاتر مناطق کشور که امسال بعد از هفت سال اتفاق افتاد و رخداد بسیار تاثیرگذاری در این زمینه بود.
خود جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز بستر خوبی برای تعامل فرهنگ‌های ایرانی است. همین آشنایی، گپ‌وگفت و نقد و نظرهایی که در مورد آثار در طول زمان برگزاری جشنواره انجام می‌شود باعث ارتقای معلومات تئاتری هنرمندان و قطعا ارتقای کیفی اثار آن‌ها در سال‌های آتی خواهد شد.
فکر می‌کنید با توجه به شرایطی که اکنون می‌گذرانیم، ضرورت برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و روشن نگه داشتن چراغ تئاتر چیست؟
من به عنوان یک هنرمند به این موضوع اعتقاد دارم که باید حرفم را روی صحنه تئاتر بیان کنم چراکه بهترین جایگاه و محل بیان تفکر، نقد و نظرهایی که دارم، صحنه تئاتر است.
هیچ یک از مشاغل دیگر در این دوران تعطیل نشده‌اند و نباید انتظار تعطیلی تئاتر وجود داشته باشد. قطعا مشکلات و سختی‌هایی در عرصه کاری‌مان وجود دارد اما من با نمایشنامه‌ای که می‌نویسم و اثری که روی صحنه می‌برم، آنچه می‌خواهم، بیان خواهم کرد و حرفم را به گوش دیگران می‌رسانم به همین دلیل از نظر من چراغ تئاتر در هر شرایطی خاموش شدنی نیست و این هنر نباید تعطیل شود.