با از دست دادن سنت ، هویت را از دست می‌‌دهیم

سمینار بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی صبح روز پنج شنبه 23 تیرماه در تالار کنفرانس مجموعه تئاتر شهر آغاز به کار کرد.
به گزارش روابط عمومی مجموعه تئاتر شهر از پانزدهمین جشنواره بین المللی نمایش های آئینی و سنتی سومین سمینار بین‌المللی نمایش‌های آیینی- سنتی در این سمینار حمیدرضا شاه‌آبادی معاون هنری ارشاد، حسین مسافرآستانه مدیر کل هنرهای نمایشی، دکتر محمود عزیزی دبیر پانزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی- سنتی و متخصصان، کارشناسان و پژوهشگران و شرکت‌کنندگانی از کشورهای آلمان، ایتالیا، کره، کانادا، ترکیه، آمریکا، انگلستان، هلند و ازبکستان و جمهی از اصحاب رسانه حضور داشتند. سومین سمینار بین‌المللی نمایش‌های آئینی و سنتی فردا پنج‌شنبه ساعت 10 صبح آغاز به کار می‌کند.
بر پایه این خبر محور برنامه های روز اول سمینار به این ترتیب عنوان شد.گزارش دبیر سمینار (دکتر حمیدرضا اردلان) ، گزارش دبیر جشنواره (دکتر محمود عزیزی) در خصوص تاثیر نمایش‌های آئینی و سنتی در شکل گیری تئاتر یا هویت ملی ، سخنرانی (دکتر حمید شاه آبادی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) با موضوع" هنر در آئین و سنت "، آواتار یا تجسد موجودات اساطیری در شرق و غرب (پروفسور رقیه بهزادی) ، خاصیت تئاتری آئین در میان کالاشاهای هندو کش (پروفسور آگوستو کاکوپاردو از ایتالیا) 12 تا 12:25/ نمایش‌های نقابی کره (پروفسور دو یونگ کیم از کره) ، تاثیرپذیری ساختار دراماتیک از موسیقی (دکتر محمدرضا آزاده‌فر) ، تولد قره گوز (چنگیز اوزک از ترکیه)، اشکال و مراحل گوناگون در آیین سرسپاری تحله‌های باطنی جهان (سودابه فضائلی) ،یک نمایش، دو چهره (دکتر قطب‌الدین صادقی) ، شی، نشانه،‌ معنا در آیین‌های چوپانی و کشاورزی یا تمرکز بر جستجوی معنای باروری و حیات دوباره (پوپک عظیم‌پور)، بازنگری تاثیر فنون اجرایی تعزیه بر هنرهای نمایشی معاصر ایران (لیلیان آنژو از آلمان) .
حمیدرضا اردلان، دبیر سومین سمینار بین‌المللی نمایش‌های آیینی- سنتی در آغاز با ارایه گزارشی روند فعالیت این دوره سمینار را تشریح کرد .
وی گفت: اقوام مهاجر در ایران، ایران را ترک نکردند، آنها برای فتح به ایران آمدند ولی ماندند و آیین‌های خود را در کنار آیین‌های ایرانی اعتلا بخشیدند. همگان می‌دانند که ریشه زبان‌های از هند تا یونان مشترک است. بر اساس این ریشه زبانی سنت‌های ما پیوندی با اساطیر از هند تا یونان دارد. از جمله آیین‌های مشترک آیین تمنای باران است که ایزدبانو آناهیتا الهه آب در آن است. از این‌گونه قرابت‌ها در گستره آیینی ما بسیار است.
در ادامه این سمینار، حسین مسافرآستانه، مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی با اشاره به برگزاری سمینار نمایش آیینی- سنتی در کنار برگزاری جشنواره آیینی نشان از اهمیت والای این بخش دارد، گفت: اهمیت برگزاری سمینار اگرچه نه بیشتر از خود جشنواره باشد قطعا کمتر از آن نیست. آنچه ما را و هویت ما را به ما برمی‌گرداند در تمام دنیا نگاه به تمدن و آیین‌هایی است که چنین شکل‌هایی از همایش از دل آن برمی‌خیزد.
وی افزود: اهمیت جشنواره آیینی برای ما بیشتر از هر چیزی است زیرا آنچه ملت ما را به عنوان یک تمدن، شاکله هنری ما از دل انواع گونه‌های نمایشی برمی‌آید. اعتقاد دارم اگر بتوانیم به آنچه بودیم دست پیدا کنیم از بی‌هویتی موجود خارج شویم و ما را به شناخت دیگر ملل نزدیک می‌کند و این نزدیکی به نزدیکی تمدن‌ها کمک خواهد کرد.
حمیدرضا شاه‌آبادی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به موضوع "جایگاه هنرهای نمایشی آیینی- سنتی در جغرافیای تاریخی" پرداخت و اظهار داشت: نمایش‌های آیینی رییشه در فرهنگ ما دارد و منبعث از اعتقادات و خاستگاه دینی، ملی و قومی و اعتقادی ما است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی بشر امروز پرسش "من که هستم" پرسشی هویتی است که انسان را رها نمی‌کند، شاید پاسخ به این پرسش سخت‌ترین پرسش باشد. در جوامع غربی سخت به این پرسش پاسخ داده‌اند. من کیستم یک نوع فرار از پاسخ بوده است. واقعیت این است که هویت شیرازه موجود آدمی است و خلاء هویتی مترادف با از‌هم‌گسیختی انسان است. خلاء باید هبوط و سقوط انسان در ورطه بی‌هویتی است.
به گفته وی یک صورت ظاهری هویت، هویت شناسنامه‌ای است اما یک شناسنامه معنایی و محتوایی شناسنامه‌ که تیره افکار ماست، داریم که این شناسنامه علاوه بر اینکه شناسنامه تیره افکار ماست خاستگاه باورها، اعتقادات و تمدن ماست که ریشه در اندیشه‌ها و باورهای ما دارد. این هویت معناگر زندگی ماست زیرا جایگاه ما را در سپهر حیات مشخص می‌کند.
شاه آبادی با بیان اینکه زندگی بدون هویت پوچ و بی‌معنی است، گفت: به آرای بزرگ‌ترین متفکران غربی تقلی راه درمان هویت از مسایل اصلی آن است، این بخش مبتلابه همه ماست.
وی خاطرنشان کرد: شبیخون فرهنگی دو جبهه دارد، یکی تسلط بر ملت‌ها و دیگری هجمه خودکار سرایت بیماری از یک عضو به عضو دیگر ریشه می‌دواند. تبدیل کردن جامعه به الگوی واحد و یکسان‌سازی فرهنگی از جمله موضوعاتی است که از این شکل تهاجم فرهنگی خودکار ریشه می‌دواند و نتیجه آن حذف هویت بومی است و حفظ هویت یکی از راهکارهای مناسب در مقابل آن می‌تواند چاره‌ساز باشد.
به گفته معاون هنری وزیر ما در فرهنگ ایرانی- اسلامی باید پاسخی منطقی و معقول به هویت بدهیم، هویت سنت است، با از دست دادن سنت هویت را از دست می‌‌دهیم، سنت حتی وظایف و مسئولیت‌های ما را مشخص می‌کند و در یک کلام سنت شناسنامه واقعی ماست که در معنای درست امری متعالی است و سنت نبوی دومین حجت الهی است.
وی با اشاره به نقش نمایش‌های آیینی- سنتی در فرهنگ ایرانی گفت: نمایش‌های آیینی- سنتی را عده‌ای مترادف با گذشته‌گرایی می‌دانند، در صورتی که این‌گونه نیست. برخی گمان می‌کنند برای خلق نمایش‌های آیینی- سنتی باید مجموعه‌ای از آیین‌ها را خلق می‌کنند، در نگاه اینها سنت چیزی در برابر نو و تازه و سنت را تکرار الگوی رفتاری مربوط به گذشته می‌دانند، در حالی که این نگرش سطحی و غیرعالمانه به سنت است.
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه هر فرهنگ تا زمانی از حیات معنوی برخوردار است که ریشه در سنت دارد، گفت: گوهر و مغز سنت حقیقتی فراتاریخی است، آداب و رسوم مادامی که از این حقیقت متعالی به این حقیقت متعالی معطوف باشند آداب و سنت خواهند بود. زمانی که این سنت حقیقت زوال‌ناپذیر است آنها هم زوال‌ناپذیر هستند، معناداری زندگی هم به این حقیقت پیوند دارد.
شاه‌آبادی با بیان اینکه نمایش‌های آیینی- سنتی به خاطر مأخوذ بودن از سنت رمزآلود هستند، گفت: نمایش‌های سنتی و آیینی واقعی نوعی رازآمیزی و حرف بیان‌ناشدنی را با خود دارند چرا که مأخوذ از سنت هستند و حقیقتی هستند که نمی‌توانیم آن را به طور کامل بیان کنیم. همیشه حقیقت به وجهی بیان‌نشدنی و فاش‌نشدنی می‌ماند، نمایش‌های آیینی- سنتی نیز آن حقیقت را افشا نمی‌کنند. این نمایش همانند نمایش‌های سطحی نیست و برای بهره‌برداری مفید برخلاف نمایش‌های سطحی این‌گونه سنت برای بهره‌برداری مفید نیست و نام سنتی بودن را تضییع می‌کند. بخشی از ماندگاری نمایش‌های آیینی- سنتی به خاطر رازآموزی این آیین‌ها و سنت است.
به گفته شاه‌آبادی در مقاله‌ای یک ماجرا از شاهنامه گویی در برابر آن پهلوانی‌ها، سورها و سوگ‌ها انگار امری فرابشری در جریان است، یک احساس به زبان درنیامدنی در آن حضور دارد که نقال می‌خواهد ما را با آن راز آگاه کند، این امر رازآلود باعث می‌شود که هنرمند آیینی مخاطب را با راز آشنا کند و با این آشکار کردن راز ما را با هویت‌مان آشنا می‌کند. با سنت است که هویت خود را می‌شناسیم و با آن است که با تکالیف خودمان، تکالیف خودمان را یادآور می‌شویم.
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه نمایش‌های آیینی- سنتی یک هنر فردی نیست، گفت: نمایش‌های آیینی یک هنر فردی نیستند، پیام‌آور یک روح جمعی این هنر قادر است که فرد را از فردیت جدا کند و به جریان جمع پیوند دهد.
وی خطاب به متخصصان، کارشناسان و پژوهشگران حاضر در سمینار خاطر نشان ساخت:این سمینار آغازگر فعالیتی نو برای شناخت ریشه‌های عمیق نمایش‌های آیینی- سنتی ماست. ما باید از اذهان مردم گذشته‌گرایی را بزداییم و با تلاش‌ و سیاست‌های جدید این‌گونه نمایش‌ها را که می‌توانند در اعتلای فرهنگ ایرانی و شناخت عمیق فرهنگ ایرانی- اسلامی اثرگذار باشند مورد توجه قرار دهند. امیدوارم هنرمندان در عرصه هنرهای آیینی و سنتی شاهد ارتقای فرهنگ بومی ایران باشند و عرصه نمایش آیینی- سنتی پرچم مهمی از فرهنگ، هویت و اصالت کشور ایران باشد.