برخورد با دنیای جدید و انسان های متفاوت

جلسه نقد و بررسی نمایش « فیل» نوشته حمید رضا نعیمی و کارگردانی بهناز نازی که این روزها در تالار سایه مجموعه تئاتر به روی صحنه رفته با حضور عوامل اجرایی این اثر نمایشی در فرهنگسرای رسانه برگزار شد .
به گزارش روابط عمومی مجموعه تئاتر شهر ، رضا آشفته منتقد این برنامه، در ابتدا داستان این نمایش را اینگونه توصیف کرد: این نمایش 3 اپیزود دارد که در بخش اول، ارتباط یک پدر با دختر و همسرش را نشان می‌دهد که به نوعی تفاوت این دو نسل را به نمایش می‌گذارد.
وی اضافه کرد: «در بخش دوم، مردی نان‌آور خانواده است و به علت مطالبه فراوان پول از وی، این موضوع تبدیل به یک فاجعه می‌شود. قصه سوم، درباره رابطه زن و مردی است که دچار سوء تفاهمی شده‌اند که منجر به خودکشی زن شده است.»
آشفته نقد این نمایش را از دو منظر قابل بررسی دانست و بیان کرد: باید ببینیم چقدر اقتباس از داستان کارور جواب داده است. در بخش اول وابستگی به نگاه کارور بیشتر است و ارتباط‌ها نزدیک به جریان قصه است.
وی ادامه داد: در قصه دوم این وابستگی دیده نمی‌شود و متن تبدیل به یک اجرای متفاوت و مستقل شده است. در قصه دوم جهان تازه‌ای خلق شده و از نگرش عمیق کارور دور می‌شود.
آشفته با بیان اینکه طرح داستان وابسته به داستان اصلی است، اما پرداخت آن در اجرا شکل دیگری دارد، تصریح کرد: در قصه سوم پیش پا افتادگی که در کارهای کارور است لحاظ شده اما از لحاظ اجرا چیزی اضافه نشده و در همان حد باقی مانده است.
حمیدرضا نعیمی، نویسنده نمایش "فیل" درباره نمایشنامه توضیح داد: ین نمایشنامه از داستان‌های "ریموند کارور" است. کسی که با پرداختن به مسائل و جزئیات کوچک و به ظاهر بی‌اهمیت نشان می‌دهد که چگونه این مسائل می‌توانند در زندگی منجر به بحران شوند.
وی افزود: کارهای کارور بسیار ارزشمند هستند و چقدر خوب می‌شد که آثارش توسط مترجمان خوب ترجمه شده و به صحنه بروند. چراکه او داستان‌نویس متبحر و توانمندی است.
نعیمی در پاسخ به این پرسش که چرا در قصه دوم یعنی "فیل" نمایشنامه از فضای داستان اصلی خارج شده، بیان کرد: کارور داستان‌نویس است و من نمایشنامه‌نویس هستم. ما در دو فرم مجزا کار می‌کنیم. دست نویسنده در داستان بازتر از نمایشنامه‌نویس است. اینکه من کارم را تحت‌ تاثیر کارور می‌دانم به معنای آن نیست که باید صددرصد به متن او وفادار باشم.
وی اضافه کرد: «من باید یک داستان کوتاه را گسترش می‌دادم تا دارای بعد نمایشی هم باشد. سعی کردم از نگاه و اندیشه کارور خارج نشوم. اما به ضرورت درام تغییراتی باید می‌دادم. اینکه گام به گام با داستان پیش نرفتم به معنای ایراد و نقص نیست. من به عنوان نمایشنامه‌نویس این اختیار را دارم.
نعیمی با بیان اینکه داستان اول این نمایش درباره آدم‌هاست، تصریح کرد: نمایش "فیل" موقعیت و نیات آدم‌ها را نشان می‌دهد و اینکه افراد به چه فکر می‌کنند.
نویسنده این نمایش تاکید کرد: ما با یک دنیای جدید، انسان‌ها و برخوردهای متفاوت سر و کار داریم. ما امروز خیلی چیزها را می‌دانیم اما خودمان را به ندانستن می‌زنیم. شاید این خاصیت جامعه ما باشد.»
نعیمی ادامه داد: من به دنبال آن بودم که نمایش برای مخاطب جذاب باشد و در مدت تماشای آن زمان را فراموش کند و لذت ببرد.»
بهناز نازی که اولین تجربه کارگردانی خود را با این نمایش به اجرا گذاشته است، گفت: «من در گذشته کار بازیگری و طراحی صحنه انجام داده‌ام اما دوست داشتم کارگردانی را هم تجربه کنم. گروه شایا توانست این شرایط را برای من فراهم کند.»
وی افزود: «ما در قصه "فیل" آدم‌هایی را داریم که پدر خانواده بین آن‌ها مرکزیت دارد. مرد خانواده می‌داند که مورد استثمار قرار گرفته اما به کار خود ادامه می‌دهد. آدم‌های این قصه خاصیتی دارند که ما احساس می‌کنیم در آستانه فروپاشیدگی‌اند.»
این کارگردان با اشاره به شکل مینی‌مال داستان تصریح کرد: «اصراری نداشتیم که مینی‌مال کار کنیم و کارگردان هم مثل نویسنده حق دارد چیزهایی را به داستان اضافه کند.»
بهناز نازی تاکید کرد: «با شروع نمایش، تماشاگر از نظر حسی برای قصه دوم آماده می‌شود. چون قصه دوم تلخ و سنگین است و برای اینکه مخاطب در پایان نمایش با بار سنگینی خارج نشود، داستان سوم این نمایش فضای سبکی دارد.»
بهاره رهنما ـ بازیگر ـ درباره نقش خود گفت: «من 21 سال است که کار بازیگری می‌کنم و طی 12 سال اخیر روی بازی تئاتر متمرکز شده‌ام. به علت برخی محدودیت‌های بازیگران سینما بوده که نتوانستم بیشتر از این در تئاتر بازی کنم.»
وی افزود: «برخی اذعان دارند که شاید جای اصلی من در تئاتر باشد ولی من مخاطب جدی تئاتر هستم. چون در تئاتر احساس آرامش بیشتری می‌کنم.»
رهنما درباره اقتباس ادبی توضیح داد: «دغدغه ذهنی من مسئله اقتباس ادبی بوده و جالب است که 95 درصد اقتباس‌ها مورد تایید نویسنده‌های آن‌ها نیست. شاید به این دلیل که جنس این دو رسانه متفاوت است.»
این بازیگر ادامه داد: «نویسندگان ادبی هم باید کوتاه بیایند. چون درام نویس هم جاه طلبی خاص خودش را دارد و رگه‌هایی از داستان که به کارش می‌آید را انتخاب می‌کند.»
رهنما با بیان اینکه شاید راه نجات سینمای ایران اندکی اقتباس ادبی باشد، بیان کرد: «اگر این اتفاق بیفتد این تفاوت داستان با آنچه که اقتباس شده جذاب و دوست داشتنی می‌شود. چون تفاوت یک دیدگاه را به صاحب اثر نشان می‌دهد.»
وی درباره تفاوت بازیگری در تئاتر و سینما گفت: «تفاوت تئاتر و سینما در پشت صحنه آن است که فضاهای متفاوتی دارند. من بعد از چند سال سال بازیگری دوست دارم به آدم کامل‌تری تبدیل شوم و در تئاتر یک احساس انسانی را تجربه می‌کنم.»
رهنما تاکید کرد: «من در تئاتر احساس می‌‌کنم فرد کامل‌تری هستم و این چیزی است که در سینما حس نمی‌کنم. خصایص پشت صحنه در نمایش طوری است که به نقش نزدیک‌تر می‌شوم.»
وی در پاسخ به اینکه آیا کارگردانی را دوست دارد، گفت: «هیچ وقت دوست نداشتم کارگردانی کنم. چون نمی‌توانم روی احساساتم کنترل خوبی داشته باشم. اما به تازگی به دنبال یک کار هستم تا کارگردانی را تجربه کنم و فعلا فقط قصد تجربه کردنش را دارم.»
خسرو شهراز دیگر بازیگر این نمایش نیز گفت: «من مدت زیادی است که عضو گروه شایا هستم و از همین طریق هم بازی در نمایش "فیل" به من پیشنهاد شد که مشتاقانه پذیرفتم.»
وی افزود: «من خیلی تحت تاثیر متن کارور قرار گرفتم. نقش آدمی که من بازی می کنم به نوعی در زندگی‌ام وجود دارد. علی رغم اینکه برایم ملموس بود، کار سخت و دشواری هم بود.»
شهراز ادامه داد: «بازی در این نمایش یک عذاب قشنگ و زیبا بود. در ابتدا کار سخت بود اما کم‌کم به آنچه که می‌خواستیم، رسیدیم. واقعا برای من افتخاری است که توانستم این نقش را کار کنم.»
در پایان لوح تقدیر و تندیس یادبودی از سوی رئیس فرهنگسرای رسانه به عوامل نمایش اهدا شد.