یک بازنویسی موفق از یک نمایشنامه موفق

نشست نقد و بررسی نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» با حضور هادی حجازی‌فر؛ کارگردان، نازیلا نوری‌شاد؛ مدیر هنری و طراح عروسک‌ها، محمد صادق ملکی و پریناز لطف‌الهی؛ بازیگران این نمایش، دکتر بهرام جلالی پور؛ منتقد و عرفان پهلوانی به عنوان مدیر جلسه به همت کانون ملی منتقدان تئاتر ایران در سالن اصلی تئاترشهر برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر بهرام جلالی پور با اشاره به بازنویسی انجام شده روی متن نمایشنامه «ملاقات بانوی سالخورده» اثر فردریش دورنمات گفت: با توجه به اینکه متن را از قبل خوانده بودم، بعد از دیدن این نمایش متوجه شدم در بازنویسی این متن ظرافت هایی به کار رفته که مخاطب را به این سمت می برد که سوال اساسی پیش‌تر پرسیده شده توسط فردریش دورنمات را بازنمایی می‌کند. اگر بخواهم این موضوع را در یک جمله تعریف کنم باید بگویم که بازنویسی شما از این متن یک بازنویس کاملا موفق بوده و بخش‌هایی از نمایشنامه اصلی که در بازنویسی شما حذف یا کوتاه شده است باعث شده تا ما با یک رویکرد پویاتری نسبت به قصه ای که چند دهه قبل تر نوشته شده است مواجه باشیم. حسن دیگر بازنویسی شما این بوده که انسجام کار حفظ شده و ما با یک اثر از هم گسیخته روبرو نیستیم.

در ادامه هادی حجازی فر، کارگردان این نمایش ضمن تشکر از حاضران در جلسه گفت: خیلی خوشحالم که شما با موضوع بازنویسی بحث را آغاز کردید و از مفهوم عدالت در این نمایش سخن گفتید. در این کار هم یک آگراندیسمانی روی موضوع عدالت انجام شده و من اعتراف می‌کنم که بخاطر تاثیر و بیدار کردن تماشاگر خیلی روی این اتفاق اغراق شده است.

در ادامه جلالی پور با اشاره به تغییرات انجام شده روی متن اصلی،‌ گفت: در بازنویسی انجام شده همانطور که خیلی از عناصر آگاهانه انتخاب شده است و از این بابت به شما تبریک می‌گویم، در پایان بندی هم بسیار آگاهانه عمل کردید. در واقع شما با تبدیل پرسناژ خطاکار به یک اسب تک شاخ که در متن اصلی نیست منظور خودتان را به درستی رسانده‌اید. پرسناژ مدرن شما همان طور که می‌پذیرد بدون نقص نیست، به ما نشان می‌دهد که هیچکدام از ما بدون نقص نیستیم، و از این منظر است که همه ما با پرسناژ شما همراه می‌شویم و در مقابل یک عدالت نسبی کرنش می‌کنیم. در واقع شما یک مفهوم پست مدرن از عدالت و اخلاق را روی صحنه به تصویر کشیدید.

حجازی فر نیز در تکمیل سخنان منتقد جلسه درباره مفهوم عدالت گفت: آلفرد ایل شبیه همه مردم این شهر است ولی شاید از بدشانسی او است که کلر زاخانسیان روی او دست می گذارد و می‌خواهد عدالت در مورد او اجرا شود. من تلاشم را برای تطهیر آلفرد کرده‌ام. در نمایش بارها گفته می‌شود که آلفرد ایل شریف‌ترین آدم این شهر است ولی فقط بخاطر یک اشتباه قضاوت می‌شود. واقعیت این است که من در این کار قضاوت کردم و به هیچ عنوان فکر نمی‌کردم آلفرد ایل بدجنسی در وجودش دارد.

در پایان این نشست بهرام جلالی‌پور به بحث عروسکی بودن این نمایش پرداخت و خطاب به حجازی‌فر گفت: در مصاحبه‌ای از شما خواندم که هر کاری را می توان عروسکی اجرا کرد که من کاملا با این موافقم. اما با این موافق نیستم که کارگردانی کار عروسکی با کار زنده هیچ تفاوتی ندارد. حداقل نزد مخاطب فرق دارد و پیش‌فرض مخاطب در این باره متفاوت خواهد بود. من وقتی فهمیدم که شما متن دورنمات را عروسکی اجرا کرده‌اید، بار دیگر به نمایشنامه مراجعه کردم تا ببینم کدام پرسناژها را می توان عروسک قرار داد. بعد که نمایش را دیدم متوجه شدم انتخاب‌های شما برای قرار دادن عروسک به جای برخی پرسناژها کاملا آگاهانه و درست بوده، چون شما پرسناژهایی را برای عروسک انتخاب کردید که در حقیقت بازیچه شده‌اند و مثل عروسک در دست کلر زاخانسیان قرار گرفته‌اند. بنابراین من با انتخاب‌های شما کاملا موافقم. اما از نظر اجرایی شما عنوان کردید که بعضی از موقعیت‌ها عروسکی است. من فکر می‌کنم این اتفاق از نظر معنایی نیفتاده است، یعنی درست است که شما از عروسک استفاده کرده‌اید اما موقعیت فانتزی که شما به دنبالش بوده‌اید اتفاق نیفتاده است.

دکتر جلالی‌پور در پایان، ساخت عروسک‌ها و کار عروسک‌گردان‌ها در این نمایش را بسیار جذاب و حرفه‌ای خواند.
هادی حجازی فر نیز در پایان این نشست با اشاره به اینکه از اول هدفم این بود که قصه را روایت کنم و خیلی درگیر تکنیک نشوم، از اعضای گروه که برای روی صحنه رفتن این نمایش یک تلاش عاشقانه کردند، قدردانی کرد.

نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» به کارگردانی هادی حجازی‌فر که در سالن اصلی تئاترشهر روی صحنه رفته است فقط امروز و فردا؛ پنجشنبه و جمعه اول و دوم آبان ساعت 19:30 اجرا دارد. این نمایش تلفیقی از بازیگر و عروسک است که در فضایی فانتزی، اجرایی متفاوت از اثر مشهور فردریش دورنمات را روایت می‌کند.

این نمایش داستان شهری به نام گولن است که ساکنانش در فقر به سر می‌برند تا اینکه یکی از شهروندان قدیم آن به نام کلارا زاخاراسیان که بانویی پیر و متمول است بعد از سالها به این شهر باز می‌گردد. مردم تصمیم می‌گیرند از او برای آبادانی شهر کمک مالی بگیرند. کلارا می‌پذیرد با این شرط که پول می‌دهد اما در عوض از مردم عدالت را می‌خرد.
محمد صادق ملک (ملکی)، آرش (علی) فلاحت پیشه، پریناز لطف‌اللهی، فرهاد تفرشی، علیرضا مدنی، محمد بابایی، امیر ذکی‌پور، محمد عسکری، مینا درودیان، مینا شجاعیان، محمد روشنی، حسن زارع و بهناز نادری بازیگران این نمایش هستند و مهرسان صفاریان، حامد ذبیحی، حامد جعفری‌کیا، حسین دیوان، سجاد هاشمی، سینا رستگاری، سعیده رمضان زاده، شیما عرب، مژگان حسینی، نگین کشفی و لیلا احمدی به عنوان عروسک‌گردان در این نمایش حضور دارند.

سایر عوامل این نمایش عبارتند از: شعله محمدی (بازنویسی)، نازیلا نوری‌شاد (مدیر هنری، طراح و سرپرست ساخت عروسک‌ها)، بهناز نادری (دستیار کارگردان، برنامه‌ریز و ترانه‌سرا)، مژگان عیوضی (طراح لباس)، افسانه قلی‌زاده (طراح گریم)، رضا خضرایی (طراح نور)، کوروش سروش (موسیقی)، مهدی طلاجوی (عکاس) و امیر ‌موسی‌کاظمی (روابط عمومی).
علاقه‌مندان برای تهیه بلیت این نمایش می‌توانند علاوه بر گیشه تئاترشهر به سایت تیوال به نشانی www.tiwall.com و سایت تئاترشهر به نشانی www.teatreshahr.com مراجعه کنند.