گزارش نشست رسانه‌ای نمایش «شنیدن»
تقابل دنیای مجازی و واقعی/ اجرا در خارج از کشور موفقیت نیست
امیررضا کوهستانی می‌گوید اجرای یک اثر و موفقیت آن کار یک نفر نیست. باید نگاه واقع‌بینانه‌تری به اسطوره‌سازی از کارگردان‌ها داشته باشیم و آنها را قضاوت کنیم.
نشست رسانه‌ای نمایش «شنیدن» صبح دوشنبه 29 تیرماه، با حضور امیررضا کوهستانی کارگردان، آنکیدو دارش طراح صدا، علی شیرخدایی مدیر تکنیک و ویدئو، مهین صدری و آیناز آذرهوش دو تن از بازیگران این نمایش در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
در ابتدای این نشست امیررضا کوهستانی با اشاره به شکل‌گیری و نگارش نمایشنامه این اثر گفت: «ایده شکل‌گیری این نمایش از سه اتفاق ناشی می‌شود. نخست خواندن نمایشنامه حامد نجابت، مدیر صحنه من در نمایش‌های «دیوار چهارم» و «سالگشتگی» بود. این نمایشنامه با عنوان «ما 15 نفر» روایت‌گر داستان دختران دبیرستانی بود که برای جشنواره دانش‌آموزی نوشته شده بود. در واقع داستان آن در رابطه با دانش‌آموزانی بود که نمره‌های خوبی در یک امتحان شیمی کسب کرده بودند و مدیر مدرسه به آنها مشکوک می‌شود. پرسش و پاسخ‌هایی میان آنها شکل می‌گیرد و این دانش‌آموزان به اتهامات این مدیر فرضی پاسخ می‌دهند. این متن و ساختار آن برایم جالب بود و به نظرم جای کار کردن داشت.»
او ادامه داد: «همچنین مهین صدری تجربه زندگی کوتاه مدتی در خوابگاه دانشجویی داشت و همیشه تجربیات او و تعریف‌هایی که در مورد آن داشت در گوشه ذهنم وجود داشت، اتفاق سوم ردپایی آثار عباس کیارستمی است که در تمام کارهایم وجود دارد. فیلم «مشق شب» او از جمله آثار تکان دهنده برایم بشمار می‌رفت. با تماشای این فیلم متوجه متفاوت بودن بچه‌هایی که در آن حضور داشتند شدم. بهمن کیارستمی فرزند آقای کیارستمی هم یکی از بازیگران این فیلم بود. او هم سن من است. بنابراین به این فکر کردم که من هم احتمالا این گونه بوده‌ام و این مسئله برایم معنا پیدا کرد. انگار در این میان چیزهایی گم شده بود. این سه اتفاق آبشخور نمایش «شنیدن» بود نمایشی که سال گذشته زمانیکه برای یک فرصت مطالعاتی در آلمان اقامت داشتم آن را نوشتم. نمایشنامه در زمان تمرین‌ها کامل شد.»
کارگردان نمایش «سالگشتگی» بهره‌گیری از تکنولوژی را در این نمایش زمینه‌ای برای فراتر رفتن از داشته‌های روزمره تئاتر دانست و اظهار کرد: «با تکنولوژی امکانات جدیدی به تئاتر تزریق شده و دامنه مباحث مطرح شده در آن وسیع‌تر شده، جهان نسل جدیدی که به دانشگاه‌ها وارد شده‌اند، متفاوت است. شاید به واسطه این تکنولوژی علاقه‌مند به تماشای تئاتر شوند.»
او افزود: «در تمام تئاترهای جهان دپارتمان‌های مختلفی وجود دارد. یکی از این دپارتمان‌ها ویدئو است. این مسئله خود میزان اهمیت تکنولوژی را نشان می‌دهد. امیدوارم اجراهای این چنینی مداوم‌تر شود و افراد متخصص بر روی آن سرمایه گذاری کنند، چراکه این اجراها هزینه‌بر است و مدیران را وادار به تجهیز سالن‌ها می‌کند.»
کوهستانی با بیان اینکه مطرح شدن این سوال در رابطه با ضرورت استفاده از ویدئو در تئاتر مانند این می‌ماند که باید از بازیگر استفاده کرد یا نه؟ خاطرنشان کرد: «آنچه اهمیت دارد نوع استفاده از ویدئو است. تئاتر هنری است که عقبه ادبی دارد و فرهنگ آن متنی است. این فرهنگ غنی سبب شده همه چیز با کلام منتقل شود، این اتفاق را می‌توان در کشورهای غربی که تاریخ طولانی‌تری در تئاتر دارند هم مشاهده کرد. همانگونه که گفتم می‌توان استفاده فراتری از آن در تئاتر داشت. مهم‌ترین ویژگی این هنر زنده بودن و در لحظه اتفاق افتادن آن است. با ورود ویدئو می‌توان تقابل دنیای مجازی و واقعی را دید. تماشاگر به واسطه زندگی در دنیای امروز راحت‌تر می‌تواند تصاویر را رمزگشایی کند، به همین دلیل هنرمندان ترجیح می‌دهند به جای کلام این موقعیتهای تصویری را در صحنه بسازند.»
او در بخش دیگری از سخنانش اجرای یک نمایش را محصول کار تمام اعضاء، گروه اجرایی، دانست و عنوان کرد: «اتفاقی که بر آن تاکید دارم آن است که مردم و منتقدان بدانند که دوران اینکه هنرمندی پشت میزش بنشید و کارهای خلاقانه انجام دهد تمام شده. من به عنوان کارگردان تنها آنچه را که می‌خواهم در نمایشم اتفاق افتد را توضیح می‌دهم و می‌گویم چه می‌خواهم. اجرای یک اثر و موفقیت آن کار یک نفر نیست. اینکه اسم کارگردان پررنگ‌تر به نظر می‌رسد و بسیاری از موارد به حساب کار او گذاشته می‌شود، درست نیست. به نظرم باید نگاه واقع‌بینانه‌تری به اسطوره سازی از آدم‌ها داشته باشیم و بعد آنها را قضاوت کنیم.»
او همچنین در رابطه با حضورش در فستیوال‌های بین‌المللی و چگونگی آن بیان کرد: «این که به عنوان یک هنرمند در یک فستیوال حضور داشته باشید و تمام هزینه‌ها از سوی آن جشنواره پرداخت شود، تنها در مورد یک هنرمند ایرانی اتفاق می‌افتد. وقتی از نمایشی برای حضور در یک فستیوال بین‌المللی دعوت به عمل می‌آید در واقع یک همکاری مشترک میان دو کشور شکل می‌گیرد. نابرابری‌هایی که در تئاتر ما وجود دارد سبب شده تا اجراهای خارجی به عنوان موفقیت مطرح شود در حالی که این گونه نیست. ما نویسندگانی چون علیرضا نادری و جلال تهرانی داریم. بیشترین بار دراماتیک آثار آنها در زبان فارسی نهفته شده و به سختی قابل ترجمه‌اند. این افراد هنرمندان ملی یک کشوراند و باید به آنها بها داد تا زبان آن کشور را ارتقاء دهند.»
کوهستانی همچنین با ارائه توضیحاتی درباره اجرا نشدن نمایش «شنیدن» در تئاتر باران گفت: «معماری و آکوستیک تئاتر باران برای این نوع اجرا مناسب نبود. توافق برای اجرا در تئاتر شهر قبلا از تئاتر باران شکل گرفته بود، از سوی دیگر اگر می‌خواستم این نمایش را در سالن دیگری اجرا کنم می‌بایست بهای بلیت متفاوتی را برای آن در نظر می‌گرفتم. این اتفاق پیش از این در اجرای نمایش «ایوانف» و برای تامین هزینه‌ها شکل گرفته بود. ادامه یافتن آن جنس مخاطبانم را تغییر می‌داد فکر می‌کنم تصمیم بازگشت به تئاتر شهر بعد از 12 سال درستی بود.»
در ادامه آنکیدو دارش در رابطه با طراحی صدا این نمایش اظهار کرد: «تمامی اتفاقات در اجرا براساس تفکر و طراحی شده است. حتی نویزهایی که در کار وجود دارد و شاید به نظر مخاطب یک نوع اختلال به نظر برسد، طراحی شده است. این دومین همکاری من با آقای کوهستانی است. کارگردانی که می‌توانی با او آزادانه ایده‌هایتان در میان بگذارید و اجرا کنید.»
همچنین علی شیرخدایی مدیر تکنیک و ویدئو با اشاره به اولین همکاری‌اش با کارگردان نمایش «شنیدن» بیان کرد: «همیشه پیشنهاداتی برای همکاری با پروژه‌های تئاتری داشتم اما حضور در نمایش امیررضا کوهستانی یکی از بهترین پیشنهاداتی بود که آن را پذیرفتم. جلسات زیادی با این کارگردان برای ساخت ویدئوهای این نمایش داشتم. کاری که در ابتدا به نظر غیرممکن می‌آمد اما ما آن را پذیرفتیم و راه‌حل‌هایی را برایش پیدا کردیم. سالن چهارسو یکی از بهترین و در عین حال سخت‌ترین سالن‌ها برای اجرای چنین کاری محسوب می‌شد.»
مهین صدری نیز با ارائه توضیحاتی در رابطه با بازی در این نمایش اذعان کرد: «یکی از سخت‌ترین بازی‌هایم این اثر است، چراکه میان تماشاچیان نشسته‌ام و آنها تنها صدایم را می‌شنوند. تاکنون بازخورد بسیار خوبی از آنها گرفتم و با مشکل خاصی در اجرا روبه‌رو نشده‌ام.»
آیناز آذرنوش یکی از بازیگران نمایش که پیش از این تجربه بازی در آثار کیانوش عیاری و شهرام مکری را داشته است، درباره تجربه حضورش در این اثر گفت: حضور در این نمایش برایم بسیار لذت بخش بود چون تجربه کردن صدا و ویدئو در این کار بسیار لذت بخش است که در عین سختی، کار را برای ما جذاب می کرد.
کوهستانی درباره بازی آذرنوش نیز بیان کرد: بازیگران برای حضور در این نمایش مجبور بودند یکسری توانایی هایشان را کنار بگذارند و نابازیگرانه بازی کنند. به این ترتیب که مجبور شدند جویده جویده حرف بزنند و یا توی حرف هم بپرند. معتقدم دیگر دوره این گذشته است که هنرمندی پشت میزش بنشیندو به تنهایی دست به کار خلاقه بزند و بعد از آن دیگر عوامل کار خلاقیت او را به تصویر بکشند. در حال حاضر همه عوامل پشت صحنه و همچنین بازیگران در کار ،خلاقیت فردی خود را به نمایش می گذارند و تنها کار کارگردان این است که بهترین تصمیم را بگیرد و نکاتی را به آنها گوشزد کند. در واقع بسیاری از چیزهایی که به حساب کارگردان ها گذاشته می شود متعلق به دیگر عوامل گروه است.